Johannes Chrysostomus was de heilige aartsbisschop van Constantinopel en hij geldt als patroonheilige van de leerlingen van de middelbare school. De Chrysostomos-traditie, ook Honderd Dagen genoemd, is naar hem vernoemd. Om deze traditie beter te leren kennen trokken we naar campus de helix in Maasmechelen, waar we een gesprek hadden met Maud (leerling 6de jaar humane wetenschappen) en Elke (leerkracht op de campus en ex-leerling). Zo konden we de evolutie en beleving van deze traditie in Maasmechelen beschrijven.
Chrysostomos is traditioneel het feest waarbij de laatstejaars leerlingen vieren dat er hen nog 100 dagen rest vooraleer ze afstuderen. Vroeger werd in Maasmechelen effectief op de dag dat dit aantal nog te wachten stond X-mos gevierd. Sinds enkele jaren vindt deze dag de eerste week na de kerstvakantie plaats. Praktische redenen liggen aan de grondslag: de stages van de laatstejaars en de wiskunde-olympiade die ooit in de tweede week van januari plaats vond.
Elke herinnert zich dat X-mos in 1995 al traditie was op school, hoe lang het toen al effectief bestond moet onderzocht worden… Zeker sinds het jaar 1989! Sinds het jaar 2010, toen campus de helix boven de doopvont werd gehouden, kent de traditie van X-mos vieren hetzelfde verloop: tijdens vier opeenvolgende dagen (van maandag tot donderdag) komen de laatstejaars leerlingen verkleed naar school volgens verschillende, zelfgekozen thema’s. De thema’s variëren jaarlijks, dit jaar waren de vier thema’s: eerste letter van de voornaam, duo’s of trio’s, terug in de tijd of tijdsmachine (ook futuristisch) en ‘pyjamadag’. Andere jaren was het thema marginaal ook een klassieker, 2023 is zelfs het eerste jaar dat dit geen thema was. Ook gender swap is al vaak een thema geweest, maar de leerlingen stelden zich dit jaar de vraag waarom? Is het niet een beetje raar om een genderthema op te zetten?
Op deze wijze evolueren de leerlingen ook mee met de veranderende tijden. De leerlingen van het comité van de show kiezen de thema’s, zij doen suggesties tot er tien voorstellen overblijven, en deze worden naar alle zesdejaars gestuurd. Zij stemmen dan om de vier laatste thema’s te kiezen. Donderdag vindt dan de X-mos show plaats op school, waarbij de school én personeelsleden kritisch en humoristisch onder de loep genomen worden. De week wordt op vrijdag afgesloten met een gezamenlijk ontbijt en een uitstap naar een pretpark. Het initiatief voor de organisatie van deze week gaat uit van de werkgroep Chrysostomos van de school.
Elke herinnert zich dat er vroeger een pak werd gehuurd voor iedereen en dat de leerlingen een kartonnen bolhoed droegen die ze konden personaliseren. Er werden ook X-mos T-shirts bedrukt voor de leerlingen. Tijdens de week waren er geen activiteiten, op donderdag ging men op café met de leerkrachten. Vrijdag vond dan de X-mos show plaats. ’s Ochtends ging men zelfs een hooiwagen bij de lokale boer halen en daarmee reden ze rond door de straten! Nadien volgde de X-mos show en een fuif. Voorafgaand aan de festiviteiten op vrijdag was er in november ook een pre-Chrysostomosfuif. De traditie werd aangepast omdat ook de gangen van de school ‘begaaid’ werden, waardoor er nadien veel poetswerk was. Men spande visdraden tussen de klinken van de deuren, waardoor één deur die open ging de andere dicht trok. Dit zorgde voor algemene hilariteit. Helaas was er ook visdraad gespannen op de speelplaats en er is destijds een leerling tegen gefietst, met een snede in zijn wang als gevolg. Een andere leerling had bloem en water in zijn lange haren gekregen, waardoor hij zijn haar volledig moest afscheren. Vandaar de keuze om vrijdag op locatie X-mos te vieren. Maud vindt zo een uitstapje wel leuk, als fijn einde van de week. Het ‘begaaien’ op school zoals in de goede oude tijd zou ze wel grappig vinden; ze heeft de indruk dat nu het strenger is geworden dan vroeger: toen leek het wel een ruige week waarin alles mocht en kon. Tegenwoordig is het verkleden, en zo de les volgen. Het uitje is voor Maud niet minderwaardig, maar juist een leuk alternatief.
Maud zat dit schooljaar in het X-mos comité van school. Al vanaf september wordt de voorbereiding in gang gezet. Het verkleden in de dagelijkse thema’s vraagt veel denkwerk: leuke kostuums zoeken, een trouwjurk in de kringloopwinkel halen, in de carnavalswinkel zoeken naar attributen, … Het comité kwam elke dinsdag en vrijdag op school samen in de engelenzaal om de show voor te bereiden. Dit vroeg veel werk van de leerlingen: filmpjes editen, na schooltijd filmen, enzovoort. Veel moeite, maar wel heel leuk om te doen! Ook de leerkrachten hebben een werkgroep X-mos; van deze leerkrachten was er altijd eentje aanwezig op de samenkomsten van de leerlingen. Bij de start van het schooljaar hielpen zij de leerlingen op weg met het doel van de show, nadien evolueerde dit naar begeleiden en motiveren. Het was belangrijk dat er goed doorgewerkt werd om de deadline te halen. Gedurende de coronajaren was er geen viering, en dat heeft er wel voor gezorgd dat men een beetje vergeten was hoe X-mos zou moeten zijn. Mogen we wel X-mos inrichten? Gelukkig wel, anders hadden de laatstejaars het dit jaar gelaten, ondanks dat ze er heel lang naar uitgekeken hebben.
Er is geen contact met andere scholen over deze traditie. Maud heeft zich als comitélid uiteraard elke dag verkleed en de show voorbereid met haar vrienden. Ook Elke zat destijds in dit organiserend comité. Een typische oneliner van de zesdejaars op vrijdag bij het betreden van de bus is: ‘Hebben jullie nu echt alcoholtesters bij?’ Iedereen moet blazen vooraleer ze de bus mogen betreden.
Voor Maud is X-mos een moment om je tijd op de middelbare school af te sluiten: het einde van een tijdperk, het begin van een nieuw leven. Elke deelt deze mening, ze voegt er wel aan toe dat X-mos vroeger het enige moment was met een dergelijke waarde. Nu zijn er meerdere overgangsmomenten, zoals bijvoorbeeld het galabal tijdens de lente.
Gevoelens van vreugde en vrijheid worden geassocieerd met X-mos. Leerkrachten zijn tijdens deze week losser en grappiger in de les. Eén week lang draait het rond de zesdejaars, voor hun laatste 100 dagen. Het is een hele fijne week. Op donderdag gaan de leerlingen daarom traditioneel ook feesten in dancing Versuz in Hasselt. Met een studentenkaart mogen ze daar op die dag gratis binnen. Op andere scholen valt X-mos later, waardoor de laatstejaarsleerlingen van de helix kunnen zeggen ‘onze school was die donderdagavond daar, we kenden er dan ook bijna iedereen’.
De show wordt bekostigd door het budget van de school en de inkomsten van de kienavond. Op de dag van het pretparkbezoek wordt er eerst vooraf ontbeten, dat is verplicht. Deze kosten worden deels door de ouders betaald, het andere deel wordt geleverd door inkomsten van de kienavond. De gemeente speelt geen rol in de inrichting van de traditie.
Nog een laatste mijmering van Maud om af te sluiten:
Je kijkt er naar uit om dit te doen: als je op het eerste middelbaar zit, zie je de zesdejaars… En plotseling ben je dat zelf en dat is bijzonder. Daarom wil ik deze traditie zeker doorgeven aan de volgende generaties. Ook mijn oudere broer deed destijds actief mee aan de acties, zoals het verkleden. Iedereen vindt het wel leuk, ook timide en minder extraverte leerlingen…
