Op zaterdagavond 2 maart werd ik in Heusden-Zolder vriendelijk ontvangen door Serdar, Recip en Ismail van Rumi centre vzw. Zij vertelden mij vol vuur over hun passie, het Soefi-dansen. Dat is een ritueel uit de moslim-wereld waarbij derwishen op zachte muziek ronddraaien of spinnen en op die manier zichzelf en het publiek in vervoering brengen.
Rumi centre vzw is ontstaan in 2014 in de breed vertakte Turkse gemeenschap die zich in Limburg vestigde om te werken in de steenkoolmijnen. Deze Limburgse vzw zorgt voor humanitaire hulp, onder meer na de aardbeving van 6 februari 2023 in Turkije en voor het slaan van waterputten in Afrika. Ze beoefenen ook traditionele culturele kunsten zoals filografie, ebru-schilderen en soefi-dansen. Zij hebben een drietal derwishen, en Recip is hun prof. Ze worden bij het soefi-dansen begeleid door muzikanten op ney-fluit en Turkse tamboerijn.
Het Soefisme is eeuwen oud, het is een filosofie van vredelievendheid, tolerantie, goedheid en gulheid. De belangrijkste grootmeester van het Soefisme is Mevlana, die ook Rumi genoemd wordt en die de grondlegger van de ‘Sema’ of het Soefi-dansen is. Hij werd geboren in 1207 in het huidige Afghanistan en vluchtte voor de Mongoolse legers naar Konya in Turkijë, waar hij overleed op 17 december 1273. Daar ontstond het dansen door draaiende derwishen.
Recep is in het gewone leven een schilder, maar hij is ook een Limburgse grootmeester-derwish die het soefi-dansen in traditionele stijl uitvoert. Daarbij draagt hij de tennura, het wijd uit deinende witte rok kleed, dat gemaakt wordt van dezelfde stof als lijkwades. Daarboven draagt hij ook nog een wit vestje van dezelfde stof. Deze verwijzing naar de dood is een aansporing om altijd het goede te doen, en zo steeds klaar te zijn voor de dood. Op zijn hoofd draagt hij de sikke, een cylindervormig hoedje in de kleur van zijn vereniging. Rond dat hoedje draagt hij nog een zwarte tulband, daaraan kan je een grootmeester herkennen. Hij komt op met een zwarte omslagdoek, die staat symbool voor het kwade en die legt hij symbolisch af om in het goede wit te kunnen dansen. Dat dansen is spinnen op de linkervoet, die net als een passerpunt dienst doet als vast steunpunt. Daarrond draait hij linksom, steeds sneller en sneller tot het rok kleed een mooie golvende beweging maakt. Vroeger kon Recep wel 45 minuten draaien, maar sinds covid 19 hem hard trof beperkt hij zijn dans tot een kwartier.
Er zijn ook nog enkele andere draaiende derwishen bij Rumi centre. Jongens kunnen het al leren vanaf 7 à 8 jaar. Enkel mannen treden ermee naar buiten. Soefi-dansen is geen Islam-verplichting, het wordt niet vermeld in de Koran. Maar het komt voor in heel de Islam-wereld. Het wordt bijvoorbeeld druk beoefend in de Verenigde Staten en in Engeland. In Limburg is er nog een Soefi-vereniging, in Genk met dokter Ibrahim als voortrekker. Eenmaal per jaar ontmoeten ze mekaar om te dansen.
De vrienden van Rumi centre komen geregeld samen, en dan draaien de derwishen. Er zijn geen vaste data, enkel 17 december, de sterfdatum van hun grondlegger Rumi of Mevlana, mag niet voorbijgaan zonder bijeenkomst. De dansende derwishen geraken niet in trance, hun dans straalt rust uit, en geeft rust in het hart aan de toeschouwers. Ze maken geen publiciteit voor hun dansavonden, iedereen is welkom om te komen kijken en genieten. De dansende derwishen van Rumi centre treden soms ook op bij evenementen waar ze gevraagd worden, en ze tonen hun kunst en boodschap graag aan de gemeenschap waarin ze anders wat verborgen leven. Ze waren reeds te gast in de cultuurcentra van Mol en Leopoldsburg