Vlak bij de eeuwenoude en pas gerestaureerde Sint-Aldegondiskerk in Alken staat er een kleine kapel die gedurende het hele jaar mooi onderhouden wordt. Mensen met een of andere kwaal of ziekte gaan er op zoek naar steun van Aldegondis en kunnen er altijd terecht. Topmomenten zijn de dagen waarop de Sint-Aldegondisvieringen gehouden worden. In navolging van een jarenlange traditie was dat in 2023 op 30 januari en op 5 februari. Wij volgden de viering, praatten met S. Sykora (de hoofdverantwoordelijke) en probeerden de beleving van dit gebeuren te doorgronden.
Wat gebeurt er precies in een St Aldegondisviering?
Een Sint Aldegondisviering begint met een eucharistieviering waarin Sint Aldegondis centraal staat: haar leven en betekenis krijgen er ruime aandacht, onder meer in de homilie. Na de mis worden er liederen gezongen ter ere van de heilige en zijn er speciale gebeden voor haar. Dan neemt de pastoor het sacrament uit het hoofdaltaar van de kerk en toont hij het aan de gelovigen. Het gaat om een grote gouden ring met een relikwie van St Aldegondis, een stukje van een van haar vingers.
Vervolgens start er normaal gezien een processie naar de 150 meter verder gelegen Sint Aldegondiskapel. Voorop loopt de eerste drager met een kruis, dan de tweede met een ‘lampadère” met drijfkaarsen, daarna de pastoor met het sacrament en na hem volgen de gelovigen. Als de stoet aankomt bij de met bloemen versierde kapel, biedt de pastoor het sacrament aan aan elke gelovige die het met een vinger mag aanraken. In de kapel branden mensen kaarsen en bidden ze zachtjes in stilte. Indien het niet mogelijk is om de stoet te laten uittrekken (bijvoorbeeld door slecht weer), verloopt alles binnen, in de kerk. Jammer genoeg was dat het geval op 5 februari 2023. Toch ontving de kapel ook op die dag heel wat bezoekers.
Zij die willen, kunnen zich nadien in de pastorij melden om lid te worden van het St.- Aldegondis Broederschap of ze kunnen er allerlei dingen kopen zoals beelden, boekjes met gebeden enz. Bidprentjes zijn er gratis te verkrijgen.
Wie was Aldegondis en waarom wordt deze heilige aanbeden?
Aldegondis werd geboren in 630 in Cousoire (Noord-Frankrijk). Ze groeide op in een erg gelovige familie: haar zus en schoonbroer stichtten elk een eigen klooster. Ook zij wou haar leven wijden aan God, maar haar ouders wilden haar uithuwelijken. Daarom leefde ze een tijd in armoedige omstandigheden als kluizenaar in gebed en boete. Op vraag van de bisschop van Maastricht, de heilige Amandus, stichtte ze in 661 een klooster in het huidige Maubeuge, een plaats in Noord-Frankrijk, een 25-tal km ten zuiden van Mons/Bergen (België). Ze bleef het klooster leiden in eenvoud en vol overgave, hoewel ze op het einde van haar leven werd getroffen door verscheidene slopende ziekten en kwalen. Ze overleed er op 30 januari 684, volgens de legende vooral ten gevolge van borstkanker. Vandaar dat ze wordt aangeroepen voor (borst)kanker, maar ook voor allerlei andere kwalen zoals hoofdpijn, oogziekten, zweren, gezwellen, ontstekingen, plotse dood, tetanus, kinderverlamming en voor kinderen die moeilijk leren lopen.
30 januari werd haar naamdag; sedert eeuwen wordt in Alken de heilige Aldegondis gevierd op die dag en op de daaropvolgende eerste zondag. Haar jarenlange overduidelijke aanwezigheid blijkt onder andere uit het gegeven dat er twee Aldegondiskapellen zijn in Alken: een van 1766 in de Knipscheerstraat en een dichtbij de kerk die een oude, lemen versie verving in 1935. Verder is er de aan haar gewijde Gotische kerk waarvan de toren dateert van 1385 en het schip van 1600. De kerk onderging verscheidene restauraties. De meeste recente werd afgerond in 2021, met prachtig resultaat.
Wat betekent de Sint-Aldegondisverering?
De Sint-Aldegondisverering bestaat uit de misvieringen, de verering in de kerk en kapel en het lidmaatschap van het Broederschap Sint Aldegonde. De gelovigen die eraan deelnemen komen vooral uit de provincie Limburg, maar ook uit heel Vlaanderen en zelfs van veel verder – tot Australië toe!
Op 30 januari 2023 waren er voor de viering een 100-tal mensen; op 5 februari zelfs een 200-tal. Deze aantallen verrassen enigszins want na de periode van inactiviteit door corona hadden de organisatoren een wat moeilijke heropstart verwacht. Met enige heimwee denken ze toch terug aan de tijd (zo’n 20 à 30 jaar geleden) dat de stoet een halve kilometer lang was.
Zowel het kerkportaal als de kapel ernaast zijn elke dag open tot 18u. Het hele jaar door zie je er regelmatig mensen geconcentreerd bidden op hun knieën. De patiënten komen zelf – al of niet ondersteund door familie of vrienden. De zieken zijn ouderen, maar ook vijftigers en veertigers. Ze branden een kaarsje en vragen Aldegondis om hulp om dezelfde eeuwenoude redenen. Spontane uitbreiding naar ‘nieuwe aandoeningen’ zoals corona, kunnen individueel worden uitgebreid.
Met het lidmaatschap van het Broederschap Sint Aldegonde drukt de gelovige zijn/haar toewijding en geloof uit in al hetgeen er rond Aldegondis bezig is. Het betekent veel meer dan louter sympathie voor de heilige: met het dagelijks gebed en de continue verering voelen de leden zich deel van een groter geheel en overstijgen ze het individuele. Ze voelen zich opgenomen in een gemeenschap; het Broederschap brengt mensen samen, zet aan tot praten en luisteren naar het verhaal van de andere. Dat kan in groep of individueel. Gewoon al 2 uur samen op de bank zitten in de kapel kan troost bieden.
Iedereen kan zich op elk moment inschrijven in het Broederschap. Dat kost €2 voor 1 jaar of €10 voor het hele leven. Sommigen willen niet dat hun lidmaatschap bekend raakt; in tegenstelling tot de vroegere regelgeving kunnen anonieme giften nu wel via twee daarvoor bestemde brievenbussen. Het geld dient om de kapel te onderhouden, kaarsen te kopen, het noveengebed te drukken enz. Door omstandigheden is het aantal leden momenteel moeilijk precies te zeggen, vermoedelijk gaat het om een duizendtal. Leden van de Broederschap krijgen bij hun dood een gezongen begrafenisdienst.
Wat betekent Sint Aldegondis in Alken in 2023?
Sinds 1981 heeft Alken een wapenschild met het borstbeeld van St.-Aldegondis op een rode achtergrond en een witte duif met een witte sluier boven haar hoofd.
De betrokkenheid van de Alkenaren met deze heilige blijkt ook uit het groot aantal vrijwilligers dat actieve bijdragen levert door de kerk te poetsen, de klokken te luiden, de kapel te onderhouden enz. Hun inzet is noodzakelijk en wordt enorm gewaardeerd; gelukkig is goedheid er nog altijd aanwezig. Jammer genoeg zijn het vooral 80-plussers die meewerken als vrijwilliger. Het aantal jongeren is beperkt; zij haken af en kennen de essentie van geloven te weinig. Ze interpreteren bidden anders dan de ouderen en ervaren het geloof in Sint-Aldegondis als weinig zinvol.
En toch… Mr. Sykora vertelde ons dat hij het beeld van Sint-Aldegondis eens verving door een andere kopie van het beeld van Maubeuge. Nog diezelfde middag ontving hij een tiental telefoons vol verontwaardiging: mensen wilden de nieuwe versie niet aanvaarden en eisten het oorspronkelijke beeld onmiddellijk terug, want de kopie kon geen geneeskundige kracht hebben. Dit toont aan dat de lokale bevolking belang hecht aan de betekenis van het beeld van Aldegondis en dat het hen raakt als er iets mee gebeurt.
“Je ziet er goed uit” zei Mr. Sykora tegen een vrouw van 92 jaar. Ze antwoordde: “Dat komt door onze Aldegonde!”. In Alken kleurt Aldegondis (nog altijd) de dag met vreugde.