Loeba Rozak is in 1957 in Hasselt geboren. Haar beide ouders waren afkomstig van Oekraïne en zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog weggevoerd uit Oekraïne om in Duitsland te werken. In 1945 zijn ze getrouwd in Duitsland, en ze verhuisden in 1947 naar Houthalen, waar Loeba’s vader in de mijn ging werken.
De familie Rozak hechtte ook hier veel belang aan het vieren en onderhouden van hun Oekraïense cultuur en tradities, en ook aan het deelnemen aan de Belgische cultuur en gebruiken. Loeba en haar zus Anna vonden dat zeker niet erg, want zo konden ze ‘dubbel’ vieren en genieten. Kerstmis omarmden ze bijvoorbeeld met alle plezier.
Vijftig jaar later kent pysanky nog maar weinig geheimen voor Loeba. Ze heeft een verzameling van zeker 1.000 eigen pysanky, in alle maten (van struisvogel eieren tot mini-eitjes van krielhaantjes), met diverse kleuren en met vele uiteen lopende thema’s. Ze heeft tientallen boeken over het thema en neemt jaarlijks deel aan drie tot vier tentoonstellingen in binnen- en buitenland.
Bijzonder vermeldens waardig is dat meerdere pysanky-eieren van Loeba in een catalogus staan over de tentoonstelling ‘Pasen en het ei’, naast een bijdrage over Fabergé-eieren. Door het geven van workshops probeert Loeba de traditie bekend te maken en in leven te houden in ons land.
Pysanky bestaat, heel beknopt omschreven, uit volgende stappen:
Een ‘simpel’ ei kan op 2 à 3 uur tijd klaar zijn (exclusief de droogtijd), maar meestal duurt dit veel langer, afhankelijk van de details en het aantal gebruikte kleuren.
Pysanky is dus een ideale winter bezigheid! Traditioneel wordt er na Kerstmis begonnen met pysanky te beschrijven, en in de maanden tot Pasen worden verschillende eieren tegelijkertijd afgewerkt.
Pysanky wordt al eeuwenlang gebezigd in Oekraïne. Veel mensen hadden en hebben daar immers kippen en bijen, die eieren en was opleveren. De kleurstof werd vroeger vaak zelf gemaakt van ajuinen, rode kool, spinazie…, maar dat was een tijdsintensief werkje.
Tegenwoordig gebruikt Loeba speciale verfpoeders, die ze laat overkomen uit Amerika of Canada. Want gewone verf is niet altijd even geschikt. Zelf heeft Loeba geen kippen, dus moet ze rekenen op anderen om aan eieren te geraken. Eieren in de winkel kopen kan niet, want daar staat een stempel op.
Rond de paasperiode haalt Loeba een deel van haar verzameling uit de kast en worden de eieren op verschillen- de manieren gepresenteerd. Af en toe verkoopt Loeba wel eens een ei (om met de opbrengst nieuw materiaal te kopen), maar ze vindt het heel moeilijk om afscheid te nemen van haar eieren…