Kruidwiswijding in Elen

De kruidwissen staan klaar voor wijding. Het beeld van OLVrouw van Rust (vooraan) is op bezoek vanuit Heppeneert.

Elk jaar op 15 augustus vindt er in Elen aan de Maas een kruidwiswijding plaats of “kroetwesj” in het Ielers, het dialect van Elen.  Vele jaren lang werd de kruidwiswijding en alles er rond georganiseerd door de Landelijke Gilde, met Sylvester Colson als trekker. Nadien heeft Marie-Jeanne Cleeren van de parochieraad dat werk samen met het kerkfabriek voortgezet, met de hulp van Rob Dalemans en Rik Opdenakker. Na haar dood in 2020, en omwille van corona in 2021, zijn er geen kruidwiswijdingen geweest. In 2022 hebben Rob en Rik de traditie weer in ere hersteld.

Normaal gebeurt de viering aan de kapel O.L.Vrouw van Rust, maar dit jaar waren de weersvoorspellingen ongunstig en ging de viering door in de kerk. Die was volledig gevuld met meer dan 150 aanwezigen. De misviering begon om 10u, en nadien zegende Pastoor Emmanuel (Shambuyl Kalomba) de vooraf klaargemaakte kruidwissen.

De kruidwissen staan klaar voor de wijding in 4 bakken.

Dit gebruik bestaat al zeker 40 jaar, want Rob kent het al vele jaren. Waarschijnlijk is het ontstaan na de eerste wereldoorlog, of misschien zelfs aan het einde van de 19de eeuw, als reactie toen de verering van O.L.Vrouw van Rust begon te groeien in Heppeneert.

De 15-augustusmis was dit jaar wat speciaal omdat ook mensen uit Heppeneert aanwezig waren, en zij hadden het beeld van O.L.Vrouw van Rust meegebracht in processie: dat gebeurt slechts eens om de vijf jaar sinds 2012. Het houten beeld is ooit in Elen aan de Maasoever aangespoeld, en gedurende de Franse revolutie veilig verborgen door kruisheer/pastoor Petrus Arnold Coopmans. Nadien is het in de kerk van Heppeneert geplaatst, waar het nog steeds vereerd wordt. En de Elenaars (Ielenèren) voelen zich nog steeds een beetje ‘bestolen’.

De wijding wordt opgeluisterd door de lokale harmonie.

De voorbereiding van de kruidwiswijding vraagt wel wat werk: Vooraf gaan Rik en Rob de kruiden afsnijden langs de Maas, en daarmee een goede tweehonderd kruidwissen samenstellen. Dat gebeurde samen met enkele helpers van het kerkfabriek en Tijs de Vries, hun jongste kompaan, die nu in het huis van Sylvester woont. In de kruidwissen zit enkel duizendblad en boerenwormkruid, dat is in Elen altijd zo geweest.’s Morgens zetten zij ook alles klaar aan de kapel: tafel, stoelen, geluidsinstallatie, tenzij er regen voorspeld wordt.

Bij mooi weer komt er altijd meer volk, want sommige mensen willen liever niet naar de kruidwiswijding komen wanneer die in de kerk doorgaat. Er komen ook mensen van buurdorpen zoals Rotem, Dilsen en Neeroeteren en er zijn die dag veel misintenties voor overledenen. De kisten met kruidwissen worden wel vooraan in de kerk of bij de altaartafel in open lucht geplaatst, zodat de vele bezoekers en na de wijding niet in kunnen grabbelen, maar naar voren moeten komen om hun gewijde kruidwis af te halen.

Digitale aankondiging van de wijding.
Wijding door pastoor Emmanuel.

De kruidwis wordt traditioneel gebruikt bij onweer, tegen blikseminslag en brand: hij wordt dan gans of gedeeltelijk in de stoof gegooid en opgebrand. Met de huidige centrale verwarmingsinstallaties kan dat natuurlijk niet meer, maar een takje verbranden kan ook in een schaal. Sommige mensen steken nu hun kruidwis achter een regenpijp of elektriciteitsleiding.

Een dame met kruidwis vertelde na de zegening dat dit gebruik op verschillende plaatsen in het Maasland bestaat, onder meer in Herbricht, maar daarvan vonden we geen bevestiging. We vonden nog een vermelding in Mazenhoven (Maasmechelen) uit 2012. Nadien is het verdwenen. Aan de Nederlandse kant van de Maas zijn er kruidwiswijdingen op 15 augustus in Elsloo, Schin op Geul (Valkenburg) en Thorn.

Het wijdingsgebed.

Rik en Rob onderhouden dit gebruik omdat ze ermee grootgebracht zijn, Elen rekent op hen. Na de coronajaren kregen zij meermaals de vraag ‘het gaat toch weer door zeker?’. Zij ervaren ook veel dankbaarheid en eer voor hun werk, en dat doet deugd en stimuleert hen om ermee door te gaan.  Rik neemt ook al vele jaren verantwoordelijkheid op voor het onderhoud van de kapel van O.L.Vrouw van Rust, dichtbij zijn huis. Voor dit alles  is er financiële steun van de kerkfabriek voor de huur van stoelen en geluidsinstallatie. Vroeger konden ze daarvoor terecht bij de gemeente, maar nu niet meer.

De harmonie blaast de processie uit Heppeneert vaarwel.

Over  kruidwissen bestaat er een wikipediapagina: kruidwis

Het gebruik in Elen werd vroeger ook reeds beschreven door LVG,  lees het verslag hier

Het staat ook vermeld in het boekje O.L.Vrouw van Rust van pater Sangers, en Mien Verding schreef er ook over,  lees hier meer

Interview door Luk Indesteege in Elen op 5/09/2022 met Rob Dalemans (gepensioneerd zeventigplusser, vroeger bediende bij Bekaert)  en  Rik Opdenakker (gepensioneerd zeventigplusser, vroeger werkzaam bij Philips in Eindhoven).

Contact: rik.opdenakker@telenet.

Het mariabeeld, oorspronkelijk aangespoeld in Elen, wordt teruggevoerd naar Heppeneert.
Enkele kruidwissen uit Elen, met duizendblad en boerenwormkruid.

Plaats een antwoord

Gerelateerde berichten

Limburgs Volkskundig Genootschap