Sinds 1905…
Toen pater Valentinus Paquay (in de volksmond het Heilig Paterke van Hasselt genaamd) in 1905 overleed, stroomden de mensen samen. De traditie is heel spontaan begonnen, al op de dag van zijn begrafenis. Toen werd de politie al ingeschakeld om de mensen weg te krijgen, zodat ze naar huis gingen.
De kapel
Om de ervaring van een bedevaart naar het Heilig Paterke in Hassel ten volle mee te maken geeft pater Karel het advies om eens twee of drie uur in de kapel te gaan zitten. Dan zie je de mensen die bij hem komen. Er gebeurt niet echt iets bijzonders: de aanwezige mensen zijn in de kapel heel rustig en komen met hem babbelen. Er is niets speciaals te zien. Er worden geen conferenties gehouden in de kapel of kerk, uiterst zelden een toespraak. Als je de bezoekers vraagt waarom ze komen.‘Even bij hem zijn’, zo antwoorden ze op de vraag ‘wat komt ge hier doen?’. ‘We willen zijn mening horen’ zegt men ook wel. Het Paterke dient namelijk voor alles: de heilige Apollonia is voor tandpijn, de heilige Rita is voor hopeloze zaken. Maar het Paterke is voor de ‘probleemkes’ van iedere dag, zowel voor- als tegenspoed. Die willen de mensen aan hem voorleggen en zijn mening hierover vragen. Als je een tijd in de kapel zit en probeert met hem te praten, dan krijg je na verloop van tijd in het onbewuste wat te horen. Er zit altijd volk in de kapel, er zijn geen toeschouwers die louter zeggen ‘eens zien wat daar gebeurt’, dat komt uiterst zelden voor.
Het bezoek
De kapel is het hele jaar door open: van ’s morgens 06.30 uur tot 18.15 uur. Als de kerk open is, dan is ook de grafkapel waar het Paterke ligt open. Als de kerkdeur open staat, kan men er altijd in. Sommige mensen gaan slechts in en uit, om een ‘kruiske’ te geven aan hem. Anderen wrijven over zijn hoofd of vragen ‘Ge blijft toch vandaag bij mij?’ of ‘Ge blijft toch bij mij?’. Het bezoek kan ook 5 minuten, 10 minuten, 20 minuten of zelfs een half uur in beslag nemen. Er zijn zelfs bezoekers die mediteren in de kapel. De duur van het bezoek varieert van persoon tot persoon. Iedere mens brengt namelijk zijn eigen noden mee. Een gehuwd koppel is anders dan een alleenstaande. Een student is anders dan een arbeider. Het is allemaal zeer persoonlijk. Bijna alle mensen die hier komen zeggen: ‘Ik ben anders naar huis gegaan’, hoopvoller, met meer moed. Hij luistert naar iedereen. Dat is het wondere dat bij het Paterke gebeurt.
Een onveranderde traditie
‘Het is altijd zo geweest’ vertelt pater Karel, we laten de mensen met rust. Nu en dan wandelt Karel in de kapel, soms stellen ze vragen aan hem. Maar ze komen voor het Paterke: ‘Ze vragen om ‘het Paterke’, niet om ‘de pater’. ‘Ik heb hem nog nooit gehoord en ik ben al zo lang hier’ zegt pater Karel ietwat schalks. De koster doet de kerk dagelijks open. ’s Morgens zijn er in de kerk twee publiek toegankelijke missen. Het aantal bezoekers aan de kapel tijdens de dag varieert: soms één persoon, soms 10, soms een groepje van mensen. Alle dagen is het op elk moment anders. Op de zondag voor of na 14 januari, zijn kerkelijke feestdag, is de viering speciaal. Het Valentinuskoor treedt dan op, vaak gesteund door het Sint-Ceciliakoor van Kermt. Het koor van Valentinus is oud. Het is het enige plechtige dat die dag gebeurt. De overste houdt dan vaak een toespraak. Soms zingt er dan weleens een speciaal koor, lichtbeelden zijn er ook al geweest op die dag. Vieren, feesten of een kermis hier rond is er nooit geweest. Het is een sobere viering.
De erfgoedgemeenschap
De erfgoedgemeenschap zijn mensen van Limburg, enkel inwoners van Hasselt noemen zou té beperkt zijn. Er zijn meer bezoekers van Limburg, dan van enkel Hasselt. Geregeld ziet men in overlijdensberichten ‘lid van het H.Paterke’. Dat lidmaatschap betekent: ingeschreven zijn in de vereniging van de vereerders van het Paterke, via een abonnement op het driemaandelijks tijdschrift, het Valentinus blad, dat reeds toe is aan zijn tachtigste jaargang. Het jaarlijks lidgeld is thans voor een gewoon lid 10 euro en voor een steunend lid 12 euro.
Het Paterke was eerder breeddenkend, maar niet vrijzinnig. Hij heeft vaak gepredikt tegen de toenmalige politieke liberale partijen omwille van hun enggeestige houding tegenover het godsdienstige. Hij was van inborst zeer sociaal, maar de bazen van de toenmalige grootste werkgever, van de jeneverfabrieken, waren meestal fanatiek liberaal en zij hadden graag dat de werklieden ook voor hun partij kozen. Zij hebben het Paterke altijd kwalijk genomen dat hij de kant van de armen zo benadrukte, en zo bezig was met armen en armoede. Dat zagen ze niet graag.
De rol van pater Karel
De rol van pater Karel is een beetje toezien: gebeuren er nieuwe wonderen of genezingen? Recent heeft hij, als huidig nog dienstdoende vice-postulator, een mail van Rome gehad: is er een evolutie in de verering? Men zou graag hebben dat hij een nieuw wonder doet, want dit is de laatste stap naar heiligverklaring. De vice-postulator maakt een verslag op en zendt dit, in het Italiaans, langs de plaatselijke bisschop, naar de postulator in Rome.De huidige postulator is een Italiaan, hij spreekt ook Duits en Frans.
Op naar een heiligverklaring?
Het Paterke is zalig verklaard: dankzij de genezing van een dame uit Limburg in 1952, mevrouw Martha Claes uit Melveren. Ondertussen zijn er meerdere mensen die beweren genezen te zijn op voorspraak van het Paterke. De medische documenten van de betrokken artsen & chirurgen worden naar Rome gestuurd. Het Vaticaan heeft ook een medische commissie om een eventuele genezing na te kijken. Pater Karel laat verslagen uit het UZ Brussel, Genk, Gent, Luik, … in het Italiaans vertalen. De laatste verslagen werden niet geaccepteerd, het medicament dat ze toegediend hebben werd als verklaring voor de genezing gegeven. Doch enkele ongelovige dokters van onder andere Aalst, Gent en Luik hebben al aangegeven dat de genezing van bepaalde patiënten te wijten is aan een mirakel.De plaatselijke bisschop moet mee ingeschakeld worden voor een eventuele heiligverklaring, anders is het geen heilige van de Kerk.
De kosten
De financiële kosten van het hele gebeuren rondom een heiligverklaring lopen vaak erg op. Zij bestaan niet enkel uit licht, verwarming en kaarsen in de grafkapel en de kerk, maar behelzen ook de onkosten van de verplaatsingen voor de onderzoeken en besprekingen. En natuurlijk moet ook Rome voor zijn inzet vergoed worden. Daartoe staat er in de grafkapel een offerblok. Het opgehaalde geld dient dus eerst en vooral voor de uitbouw van de heiligverklaring maar het overige geld wordt altijd besteed aan de armen: en dat is wel de uitdrukkelijke wil van het Paterke zelf geweest die zich trouwens altijd verzet heeft tegen “het ijveren of bidden voor zijn eigen heiligverklaring”.
De huidige verering
Tegenwoordig wordt het steeds moeilijker om het Paterke te bezoeken. De straat is niet goed toegankelijk, veel zieken en gehandicapten geraken er niet meer. Er staat wel een bank voor de kapel op straat. Het klooster heeft de indruk dat de stad Hasselt meer inspanning zou mogen doen om de traditie te ondersteunen. Er zijn mensen die het niet echt waarderen dat de stad niet meer medewerking vertoont. Officieel geldt ook in België nog steeds de wet van Napoleon: bedevaartskerken mogen niet belemmerd worden en moeten altijd toegankelijk zijn! En deze wet is nog niet officieel afgeschaft.
De tijd van de examens
Jongeren vinden hun weg naar de kapel, vooral tijdens de examenperiode: studenten willen dan wel eens een relikwie van het Paterke aanraken als steun. Er is echter nog geen echte relikwie van het Paterke. Een echte relikwie moet altijd genomen zijn ‘ex corpore’, een deel of deeltje van het betreffende lichaam. Bij de opgraving en de verplaatsing naar de huidige grafkapel in 1926 is men daartoe niet overgegaan. Sinds dat jaar bestaat de aanbidding in de huidige mooie kapel in de Minderbroedersstraat 19 te Hasselt. Voordien gebeurde dit op het oude Kerkhof aan de Kempische Steenweg, daar ligt nog een grote gedenkplaat van hem.
Noveenkaarsen ter ere van het Paterke zijn te bekomen in het achteraan de grafkapel gelegen winkeltje en dit elke dinsdag, woensdag en vrijdag. Op alle andere dagen kan men de noveenkaarsen van het Paterke en de kaarsen “voor goede examens mede met de hulp van het Paterke” bekomen bij de portier/ster in de Minderbroedersstraat 19 te Hasselt. (Tussen 12u00 en 14u15 is het er wel gesloten).
Ik weet dat mijn beste vriend hét heilig paterke in hasselt míj zal helpen ik heb sinds een paar maanden polio neuro patie: aantasten van de zenuwbanen Dit is zeer pijnlijk .het is precies dat ik steentjes en glas in mijn kousen heb ook mijn onderbenen worden heel stijf míjn vingertoppen hebben een heel raar gevoel enz. dekinesit komt elke dag om míj vanalles terug te leren bv de trap .en stappen gisteren zaterdag ben ik gaan bidden bij het heilig paterke in hasselt met mijn rolstoel mijn zus had míj tot daar gebracht. Mijn naam is Luypaerts Chantal momenteel lig ik ziek te bed stuurt u mij een berichtje terug. dankjewel.